زهر زنبور عسل و خواص درمانی عسل

زهر زنبور عسل مایعی است تلخ مزه به رنگ روشن دارای وزن مخصوص(?????? )بوی خاص و واکنش اسیدی ، در مجاورت هوا به سرعت خشک میشود 
زهر زنبور ترکیب بسیار پیچیده ای دارد و دست کم هشت نوع پروتئین در آن شناسایی شده است 
مشخص شده است ترکیبات زهر رنبور عسل مناطق مختلف و نسبت به فصل های مختلف با هم فرق میکند .
تر کیبا ت اصلی زهر زنبور
آ نزیم ها: -فسفو لیپازA2-هیا لورونیداز-اسید فسفا تاز
پپتید ها: آپا مین -ملیتین- پپتید MCD -سکا پین -تر تیا پین-آدو لاپین 
آ مین های بیو ژنیک: هیستا مین – دوپا مین -نوراپی نفرین – لکوترین
اثر زهر زنبور در درمان بیماری MS


Multiple Sclerosis – بیماری با علت نامعلوم می باشد در این بیماری قسمتهایی از رشته های عصبی در سیستم عصبی مرکزی به واسطه خطا در فعالیت سیستم ایمنی بدن بیمار دچار التهاب و تخریب پوشش میلین و جراحت اکسون شده و در نهایت آسیب میبیند . بیمار و پزشک هیچ گونه پیش بینی از آینده بیماری ندارند و داروهای عرضه شده :
( Interferon B-1a – Interferon B-1b < Betaseron ) 
در بسیاری از موارد نمی تواند بیماری را درمان کند .
استفاده از زهر زنبور عسل یکی از روش های جایگزین و مناسب براتی در مان این بیماری است . 
با توجه به جد ول تر کیبا ت زهر زنبور Melittin که ?? % وزن خشک زهر را تشکیل میدهد یکی از مهم ترین مواد ضد التهاب ( ??? برابر قویتر از Hydrocortisol ) است . 
Adolapin ماده دیگر موجود در زهر می باشد که از طریق مهار فعالیت آنزیم ‍‍Cyclooxygenase باعث اثر ضد التهابی و ضد درد می شود . Apamin از تشکیل Complement C3 جاوگیری میکند و کانال های پتاسیمی وابسته به کلسیم را بلوکه می کند و به همین دلیل انتقال عصبی را تشدید میکند . آنزیم Hyaluronidase نیز Scar تشکیل شده در بیماران ام اس را از بین می برد در دنیا تعداد قابل توجهی از بیماران MS فلج شده با زنبور درمانی صحت کامل خود را باز یافتند . 
در سال ???? میلادی انجمن MS امریکا مبلغ ?????? دلار در اختیار دکتر Beltani رئیس بخش ایمونولوژی دانشگاه Georgetown آمریکا قرار داد تا در مورد تاثیر زهر زنبور روی بیماران مبتلا به MS تحقیق نماید تحقیقات نشان داد که در ?? % بیماران سبب بهبودی بیماران شده است .


اثر درمانی زهر زنبورعسل در بیماریهای رماتیسمی

باتوجه به تحقیقات جدید در خارج کشور و نوشته های طب سنتی مبنی براثردرمانی زهر زنبورعسل در درمان بیماریهای رماتیسمی و بدلیل کمبود اطلاعات منتشر شده دراین زمینه ونگرانی پزشکان متخصص روماتولوژی بعلت اثرات نامطلوب و یا بی اثر بودن نسبی داروهای فعلی دربرخی از بیماران و عدم انجام این تحقیق درایران برآن شدیم تا پژوهشی درمورد اثردرمانی زهرزنبور عسل در درمان بیماری های رماتیسمی بعمل آوریم . موادموثری ازجمله ملیتین در زهر زنبور عسل وجود دارد که میتواند در درمان بیماریهای رماتیسمی موثر باشد. نظر به اینکه استفاده مستقیم ازنیش زنبور عسل ممکنست واکنش‌های آلرژیک و حتی شوک آنافیلاکتیک و حتی مرگ ایجاد نمایدلذا از زهر زنبور عسل فرآورده داروئی درابتدا بصورت پماد جلدی و سپس قرص‌های خوراکی ساخته و دردرمان بیماریهای روماتیسمی مورداستفاده واقع خواهدشد
زهر زنبور عسل از دیرباز برای درمان بیماریهای رماتیسمی بکار می رفته است اما تا کنون این روش درمانی در طب غربی پذیرفته نشده است. بمنظور بررسی علمی این اثرات پیش گفته ابتدا بعنوان مطالعه اولیه در سه بیمار رماتیسمی داوطلب و پس از اخذ رضایت نامه کتبی نیش مستقیم زنبور عسل بکار رفت. نتایج حاصله رضایت بخش بود و لذا تولید فراورده تزریقی جدیدی از زهر زنبور عسل بمنظور بررسی علمی اثرات آن مد نظر قرار گرفت. یک دستگاه شوک الکتریکی جدید برای استحصال زهر زنبور عسل طراحی و ساخته شد. زهر زنبور عسل استحصال شده از نظر طیف اشپکتروفتومتری و نیز از نظر pH با زهر زنبور عسل استاندارد درجه یک سیگما مقایسیه گشت. روش جدیدی برای استاندارد کردن زهر زنبور عسل ابداع گشت. این روش بر مبنای سنجش میکروبی توسط انتشار از دیسک و با استفاده از میکروارگانیسم باسیلوس سابتیلیس (ATCC 6633) و زهر زنبور عسل درجه یک سیگما انجام پذیرفت. زهر زنبور عسل تولیدی توسط *****های غشایی Millipore استریل گشت و سپس در ? دوزاژ مختلف بصورت ویالهای لیوفیلیزه فرموله شد. این فرآورده مورد آزمونهای استریلیتی LD50 و Safety (تزریق وریدی به موشهای سوری) واقع گشت. pH و نیز اسپکتروفتوگرام آنها نیز بررسی شد. دستگاه شوک الکتریکی جدید بعنوان اولین دستگاه سم گیر زنبور ساخت ایران به ثبت اختراع رسید. pH و حداکثر جذب هر دو نوع زهر زنبور عسل یکی بودند (به ترتیب ?/? - ?/? ,???nm ) منحنی استاندارد بدست آمده از روش سنجش میکروبی خطی بود (r=0.99609 -0.00260 , CV%=3.788 -0.440) . بعنوان یک طرح اولیه، حدود سه هزار ویال در چهار دوزاژ مختلف ?/??،?/??،?/??،???mg/vial در انستیتو رازی حصارک تهیه گشت. نتایج آزمونهای استریلیتی و Safety رضایتبخش بودند. مقایسه اسپکتروفتوگرامها و pH زهر زنبور عسل قبل از فرمولاسیون و پس از آن حاکی از عدم تغییر در ماهیت زهر زنبور عسل بود. LD50 فرآورده تزریق زیر جلدی از زهر زنبور عسل برابربا ?/??? - ?/?? mg/kg بود. برای نخستین بار در ایران فرآورده تزریق زیر جلدی از زهر زنبور عسل ساخته شد. پس از اخذ مجوز لازم از وزارت بهداشت، بررسیهای بالینی در مورد اثرات درمانی زهر زنبور عسل ایران روی برخی از امراض خود ایمنی از قبیل مالتیپل اسکلروزیس و آرتریتهای سرم منفی انجام خواهد شد
درباره فواید محصولات زنبـور عسـل تحقیقات بسیاری انجام شده اسـت کـه از آن جمله‎می‎توان به استفاده از زهر زنبور عسل اشاره کرد.
استفاده درمانی از زهر یا نیش زنبور عسل‎حدود دو هزار سال قبل در اروپا و آسیا آغاز شد.
زهر زنبور عسل ضدالتهاب، ضد باکتری و ضد قارچ است و به علاوه پس از مـصـرف در بدن مـوجـب آزادسـازی تـرکـیبـات طبیـعـی ضدالتهابی به ویژه کورتیـزول و آزادسـازی هورمون پیش ساز کورتیزول می شود.
آسیب های لیگامان ها، تاندونـیـت، بورسیت‎، فیبروزیت و دیگر تروماهای بافـت نرم از جمله بیماریهایی است که بـا نـیـش زنبور عسل به خوبی درمان می شوند.
همچنین استفاده از نیش زنبور عسل در تخفیف سردردهای میگرنی و پلـی نـوریـت در حال بررسی است.
استفاده از زهـر زنبـور عسـل مـوجـب تاخیر در انعقاد خون به ویـژه در رگـهـای کوچک می شود و می تـوان از آن در بهـبـود جریان خون بهره برد.
مدارکی نیز وجود دارد که زهر زنبـور عسل در کاهش کلستـرول و تحـریـک دسـتگـاه ایمنی بدن موثر است.
اسـتفـاده از زهـر زنبـور عـســل در بـیمـارانـی کـه بـه هیـچیـک از روشـهـای درمانی غیراستـروئیـدی و ضـدالـتهـابـی و کورتیکو استروئیدها و داروهـای کـاهـنـده ایمنی پاسخ

محققان توصیه می کنند که بهتـر اسـت همزمان با استفاده از زهر زنبور عـسـل از دیگر محصولات زنبور عسل نیز استفـاده شـود تا دستگاه ایمنی بدن پاسخ بهتری به درمان نشان دهد
این عضو هیات علمی دانشگاه تربیت معلم تصریح کرد:همچنین تاثیر زهر زنبور عسل بر روی حیواناتی که با استفاده از ماده شیمیایی به ام .اس مبتلا شده بودند انجام شد و مشاهده کردیم که بیماری ام .اس رو به بهبودی است.


‎نداده اند ممکن است مفید باشد.

عسل
عسل یک محصول غذایی مفید و یک اکسیر پر ارزش است که از قرنها پیش به عنوان عالیترین و مقوی
ترین غذاها شناخته شده و همچنین به واسطه ویژگی های شفابخش خود به عنوان دارو در دمان اکثر
بیماریها در بین تمام ملل کاربرد داشته است ...
ماده اصلی آن شهد گلها و گیاهان مطر و شفابخش است که توسط زنبور داران عسل پس از مکیدن ،
تغلیظ و تغییر شکل دادن ساخته شده و به عنوان یک غذای خوشمزه و کامل در دسترس انسان قرار می
گیرد .
عسل یکی از هدیه های ارزنده و پرارزش طبیعت می باشد که در قرآن کریم از آن به عنوان فیه شفا للناس
( شفای مردم در آن است ) یاد می کند و پیامبر گرامی صلی الله علیه وآله وسلم و ائمه معصومین علیه
السلام نیز در زمان حیات خویش بنا به روایات و احادیث متعدد ازآن استفاده می نمودند و خواص شفا بخش
آن را در درمان انواع بیماریها یاد آور شده اند . اگر چه در زمان آنها علمی به نام تغذیه وجود نداشته ولی با
بینایی کامل خواص غذاها و داروها از جمله عسل را بیان نموده و مردم را ذر این زمینه آگاه کرده اند .
سخنان آنها در رابطه با تحقیقات امروزی نشان می دهد که تطابق کامل بین آنها موجود بوده و تضادی بین
آنها نیست . روی همین اصل است که عقیده داریم پیشوایان مذهبی ما عالم به همه علوم وآگاه از تمام
فنون و رموز بوده اند .
آنچه که مسلم است اهمیت عسل در طب قدیم به مراتب بیشتر از حال حاضر بوده است .
ابو علی سینا فیلسوف و بزرگترین شخصیت پزشکی ایرانی ، یکهزار سال پیش در کتاب قانون پزشکی خود
نسخه های زیادی بر پایه عسل و موم تجویز می کرده و هم چنین بقراط حکیم پدر پزشکی و بنیانگذار طب
NiazeMarkazi
یونانی حدود ???? سال پیش در مورد اهمیت عسل چنین فرموده است :
هر داروئی نیز از مواد غذایی درست می شود ، و متقابلا هر غذایی نیز جانشین دارو می گردد . عسل به این
هر دو شرط جوابگوست . او به مقدار زیادی از عسل استفاده می کرده و در درمان اکثر بیماری ها از جمله
زخم ها عسل تجویز می نموده است .
در اکثر کشورهای جهان از جمله شوروی سابق که بزرگترین کشور تولید کننده عسل در دنیاست ، تاکنون
تحقیقات زیادی روی فرآورده های زنبور عسل از جمله عسل ژله رویال ، گرده ، موم ، بره موم و زهر زنبور
عسل صورت گرفته و خواص پزشکی آنان بوسیله پژوهشهای علمی و نتایج بالینی مورد تایید بسیاری از
محققین و پژوهشگران قرار گرفته است .
ولی متاسفانه در کشور ما که عسل تولیدی آن منحصر به فرد و در نوع خود بی نظیر است نه تنها به جنبه
دارویی آن توجه نشده است بلکه از نظر مصرف غذایی هم مورد کم لطفی قرار گرفته است و این نعمت
خدادادی و هدیه آسمانی که به راحتی می توان آن را تولید و در اختیار همگان قرار داد هنوز ارزش واقعی
خود را بین سایر مواد غذایی بدست نیاورده و موجب عدم توجه بیشتر مردم به آن گردیده است
به طوریکه هنوز هم مربا ها و قندهای مصنوعی را به این غذای بهشتی و اکسیر حیات که از هر نظر برتری
ممتاز و چشمگیری نسبت به همه مواد غذایی و خوراکی داشته و دارد رجحان می دهد که علل اصلی آن
عدم شناخت از مزایا و ارزش های واقعی عسل می باشد .
اگر ما به عنوان یک درس علمی و طبی به شناخت انواع عسل و میزان قابلیت ها و مواد موجود در آن
بپردازیم ، تولید عسل را در سطح کشور پرورش دهیم ، با عسل تقلبی مبارزه کنیم و موارد منع مصرف آن
را پیدا نماییم ، آیا به طب ساده ، به اقتصاد کشور و به تعمیق تعالیم اسلامی کمک نکرده ایم ؟
خوشبختانه تحقیق در این مورد هم جالب و هم کم هزینه است . نیازی هم به کمک های خارجی نداشته و یا
کمتر دارد . امید است متخصصین امور پزشکی ، داروسازان و محققین کشورمان هم در کنار کاوشها و
تحقیقات خود خواص طبی عسل را مد نظر قرار داده تا عسل بتواند جایگاه واقعی خود را در بین سایر
محصولات غذایی پیدا کند .
تاریخچه عسل ?
بدون شک در ابتدا عسل باعث شده است که توجه انسان به سمت زنبور عسل جلب شود . قدیمی ترین اثر
تاریخی که به برداشت عسل توسط انسان تعبیر شده است مربوط به هفت هزار سال قبل از میلاد است
که در اسپانیا مشاهده گردیده است . این اثر شامل قیافه حک شده یک انسان بر سنگ است که نرد بانی را
برای رسیدن به محلی کلنی به کاربرده و ظرفی برای قراردادن شان های پر از عسل به کمر دارد . در
NiazeMarkazi
حالی که زنبورداران عسل کارگر در اطراف سر او به پرواز در آمده اند . یک اثر نقاشی که از روزگاری بعد
از مورد بالا حکایت دارد ، از آفریقا بدست آمده و نشان می دهد که فردی همان عمل را انجام می دهد ، با
این تفاوت که او برای دور کردن زنبورداران از دود استفاده می کند .
باستان شناسها حکایت می کنند که قبایل بدوی با جمع آوری عسل آشنا بوده اند . عده ای در برداشت عسل
از وسایل دود کننده استفاده می کرده اند و عده ای برای داشتن عسل از لانه هایی که در صخره های تیز و
مرتفع سنگی و در دره های عمیق قرار گرفته اند جان خود را به خطر انداخته اند . در بعضی از قبایل
افرادی به طور منظم تنه تو خالی درختان را بررسی و برای برداشت عسل علامت گذاری می کردند .
به نظر می رسد که این نشانه گذاری بیانگر این مطلب بوده است که این درختان مالکیت عام نداشته و
همه نمی توانستند از آن استفاده کنند .
عسل در زندگی روحانی ، اجتماعی و اقتصادی مصریان باستان نقش مهمی بازی می کرده است . از
حکاکیهای بجا مانده در پرستشگاه ها و دخمه های مردگان چنین بر می آید که عسل در آن روزگار اهمیت
ملی زیاد داشته است ، در پاپیروس ها به اهمیت دارویی عسل اشاره شده است و در بیشتر داروها مقداری
شیر و عسل به کار می رفته است ، مصریان قدیم از نوعی کوشاب که از جو ، عسل و گندم تهیه می شده
است به مقدار زیاد استفاده می کردند ، زیرا الکل در دسترس آنها نبود . کتاب مذهبی یهودیان از سرزمین
موعود چنین یاد می کند که در آن نهرهایی از عسل و شیر جاری است . در کتاب انجیل مسیحیان از عسل
به عنوان مظهر فراوانی و نعمت یاد شده و در طومار بحرالمیت نیز از عسل نام برده شده ولی از زنبور
داری اثری نیست .
در یونان باستان نیز عسل یکی از هدایای گرانبهای طبیعت انگاشته می شد . یونانیان تصور می کردند که
خدایان چون خوراک بهشتی می خورند فناناپذیر و ابدی گشته اند . آنها تصور می کردند عسل یکی از اجزای
مهم این خوراک بهشتی است .
بنیان و طبیعت عسل ?
عسل بیشر در شمار در شمار فرآورده های کشاورزی مانند ذرت ، سیب زمینی و غیر و شناخته شده است
و بیشتر اوقات بهره برداری از زنبور عسل برای تولید عسل همزمان با گردش کار کشاورزی انجام می گیرد
.
عسل یک هدیه رایگان طبیعت به انسانهاست که می توانند از آن بهر ه مند شوند . همچنین نشانه بار خیزی
خاک و زمین است . یک منطقه بدون عسل بزودی برای کشاورزی بی بهره و نازا خواهد شد و بالعکس در
سرزمینی که زنبورداران عسل را یابند همواره خیر و برکت و افزایش باروری و بار خیزی درختان ، گلها ،
میوه ها و کشتزارها به همراه آورده و آن سرزمین میهماندار میهمانان زیادی خواهد شد ؛ موفق الدین
ابولعباس الکواشی موصلی مفسر قرآن می فرماید :
NiazeMarkazi
عسل فرستاده ( مائده ) آسمانی است که در بعضی نقاط زمین گسترده شده و پایدار گشته است .
زنبورداران عسل آنرا می نوشند و به کندو می آورند و آن را در داخل سلولهای مومی شکل که از قبل آماده
کرده اند ذخیره می نمایند . بنابراین چنین نیست که برخی می پندارند که عسل در شکم زنبور عسل درست
شده و این چیزی است که قرآن کریم در سوره نحل ( زنبور عسل ) آیه های ?? و ?? صریحا روی آن تاکید
کرده است .
مراحل ساختن عسل ?
معده زنبور عسل ?
این حشره با تمام کوچکی اش دو معده دارد ، شهد گلهای مکیده شده وارد معده اول می شود که بوسیله
دریچه ای به معده دوم مربوط است . معده دوم عملیات گوارشی را انجام می دهد .
معده اول را کیسه عسلی یا چینه دان می گویند کلیه مراحل تبدیل شهد به عسل در این معده انجام گرفته و
عسل رسیده و آماده شده از طریق خرطوم زنبور به سلولهای مومی شکل ریخته می شود . کیسه عسلی
به وسیله دریچه ای به معده دوم ( معده اصلی ) منتهی می شود زنبور عسل در صورت لزوم جهت تغذیه
خویش با اندک فشار بوسیله ماهیچه های اطرافش دریچه را باز می کند و از این طریق عسل مورد نیاز
زنبور وارد معده اصلی شده و صرف تغذیه آن می شود و سایر عملیات از جمله گوارش و دفع مدفوع
مربوط به این معده می باشد .
بعضی از افراد فکر می کنند که عسل مدفوع یا فضولات زنبور عسل است در صورتیکه کاملا اشتباه است
مدفوع زنبور عسل ماده ای است آجری رنگ تا قهوه ای که عموما خارج از کندو دفع می شود و به هیچ وجه
قابل استفاده نمی باشد در صورتیکه عسل محصول داخلی کندو و یک ماده غذایی بوده و با مدفوع زنبور
قابل مقایسه نیست . بنابراین عسل نه تنها مدفوع زنبور نیست بلکه هیچ رابطه ای بین عسل و مدفوع زنبور
وجود نداشته و ندارد .
به هر حال باید دانست که عسل ماده حیات بخشی است که از مواد بی شمار زنده گل و گیاه ترکیب یافته
است نه از فضولات گل یا زنبور .
در قرآن مجید سوره مبارک نحل که در شان زنبور عسل نازل شده و آن موهبتی است که پروردگار توانا
آنرا در گلهای گیاهان به ودیعه نهاده است . برای اینکه دانشمندان پی به دستگاه آفرینش برند به زنبور عسل
داده شده است که آنرا از شیره گلها و برگها گرفته و عسل که حاوی نیکنوش های گوناگون به رنگ های
مختلف است بسازد . اسرار ساختمان و نحوه عمل آن با وجود پیشرفت های علمی هنوز بر زیست شناسان
و دانشمندان دیگر پنهان مانده و فقط می دانند که :
NiazeMarkazi
زنبور عسل پس از مکیدن شیره گلها و گیاهان به وسیله خرطوم خویش آنرا به کیسه عسلی که در شکم
است برده و پس از چند عمل شیمیایی شناخته و نا شناخته آنرا به مایعی خوشبو و خوش طعم ، شیرین ،
مقوی ، نشاط آور و نیکو حضال تبدیل کرده و در سلولهای مومی شکل که از قبل ساخته است ذخیره می
نماید .
برای تهیه یک کیلوگرم از این شهد گوارا زنبور ناگزیر است ??? تا ??? هزار بار شهد حمل کند وبرای فراهم
نمودن آن ده میلیون گل را بازدید کرده و از آنها شهد ( انگبین ) تهیه نماید و مسافتی معادل هفت بار دور
زمین پرواز کند . شهدی که بدین طریق فراهم می شود ?? تا ?? درصد آب است و زنبورداران عسل باید
میزان آب آنرا به ?? الی ?? درصد برسانند تا عسل آماده شده بدست آید .
برای تغلیظ نمودن آن زنبورداران عسل مجبور هستند شهدی را که روز به کندو حمل کرده و درون سلولهای
شان ذخیره نموده اند شب هنگام مجددا از داخل شان ها مکیده و وارد کیسه عسلی خود می نمایند در آنجا
کمی از آب آنرا جذب و موادی از قبیل هورمون ها و آنزیم ها به آن اضافه می نمایند و بعد داخل حجره ها
می ریزند .
این عمل توسط سایر زنبورها تکرار می شود و مقداری از آب آنهم در مجاورت هوای کندو که از بال زدن
زنبورها ایجاد می شود تبخیر شده و در پایان مواد دیگری از قبیل اسید های آلی و مواد ضد عفونی کننده به
آن اضافه می نمایند . عمل تغلیظ آنقدر ادامه می یابد تا عسل به غلظت طبیعی خود برسد ، آنگاه آنرا در
داخل سلولها ذخیره می کنند و درب آنرا با موم می پوشانند بدین ترتیب عسل انبار شده می تواند برای
مدت طولانی نگهداری شود .
عسل یک واژه عربی است که به فارسی آن را انگبین می گویند و آن عبارت است از ماده شیرینی که
توسط زنبوران عسل از شهد گلهای گیاهان جمع آوری شده و پس از تغییرات لازم در سلولهاس مومی
شانهای کندو ذخیره می گردد.

عسل
عسل یک محصول غذایی مفید و یک اکسیر پر ارزش است که از قرنها پیش به عنوان عالیترین و مقوی
ترین غذاها شناخته شده و همچنین به واسطه ویژگی های شفابخش خود به عنوان دارو در دمان اکثر
بیماریها در بین تمام ملل کاربرد داشته است ...
ماده اصلی آن شهد گلها و گیاهان مطر و شفابخش است که توسط زنبور داران عسل پس از مکیدن ،
تغلیظ و تغییر شکل دادن ساخته شده و به عنوان یک غذای خوشمزه و کامل در دسترس انسان قرار می
گیرد .
عسل یکی از هدیه های ارزنده و پرارزش طبیعت می باشد که در قرآن کریم از آن به عنوان فیه شفا للناس
( شفای مردم در آن است ) یاد می کند و پیامبر گرامی صلی الله علیه وآله وسلم و ائمه معصومین علیه
السلام نیز در زمان حیات خویش بنا به روایات و احادیث متعدد ازآن استفاده می نمودند و خواص شفا بخش
آن را در درمان انواع بیماریها یاد آور شده اند . اگر چه در زمان آنها علمی به نام تغذیه وجود نداشته ولی با
بینایی کامل خواص غذاها و داروها از جمله عسل را بیان نموده و مردم را ذر این زمینه آگاه کرده اند .
سخنان آنها در رابطه با تحقیقات امروزی نشان می دهد که تطابق کامل بین آنها موجود بوده و تضادی بین
آنها نیست . روی همین اصل است که عقیده داریم پیشوایان مذهبی ما عالم به همه علوم وآگاه از تمام
فنون و رموز بوده اند .
آنچه که مسلم است اهمیت عسل در طب قدیم به مراتب بیشتر از حال حاضر بوده است .
ابو علی سینا فیلسوف و بزرگترین شخصیت پزشکی ایرانی ، یکهزار سال پیش در کتاب قانون پزشکی خود
نسخه های زیادی بر پایه عسل و موم تجویز می کرده و هم چنین بقراط حکیم پدر پزشکی و بنیانگذار طب
NiazeMarkazi
یونانی حدود ???? سال پیش در مورد اهمیت عسل چنین فرموده است :
هر داروئی نیز از مواد غذایی درست می شود ، و متقابلا هر غذایی نیز جانشین دارو می گردد . عسل به این
هر دو شرط جوابگوست . او به مقدار زیادی از عسل استفاده می کرده و در درمان اکثر بیماری ها از جمله
زخم ها عسل تجویز می نموده است .
در اکثر کشورهای جهان از جمله شوروی سابق که بزرگترین کشور تولید کننده عسل در دنیاست ، تاکنون
تحقیقات زیادی روی فرآورده های زنبور عسل از جمله عسل ژله رویال ، گرده ، موم ، بره موم و زهر زنبور
عسل صورت گرفته و خواص پزشکی آنان بوسیله پژوهشهای علمی و نتایج بالینی مورد تایید بسیاری از
محققین و پژوهشگران قرار گرفته است .
ولی متاسفانه در کشور ما که عسل تولیدی آن منحصر به فرد و در نوع خود بی نظیر است نه تنها به جنبه
دارویی آن توجه نشده است بلکه از نظر مصرف غذایی هم مورد کم لطفی قرار گرفته است و این نعمت
خدادادی و هدیه آسمانی که به راحتی می توان آن را تولید و در اختیار همگان قرار داد هنوز ارزش واقعی
خود را بین سایر مواد غذایی بدست نیاورده و موجب عدم توجه بیشتر مردم به آن گردیده است
به طوریکه هنوز هم مربا ها و قندهای مصنوعی را به این غذای بهشتی و اکسیر حیات که از هر نظر برتری
ممتاز و چشمگیری نسبت به همه مواد غذایی و خوراکی داشته و دارد رجحان می دهد که علل اصلی آن
عدم شناخت از مزایا و ارزش های واقعی عسل می باشد .
اگر ما به عنوان یک درس علمی و طبی به شناخت انواع عسل و میزان قابلیت ها و مواد موجود در آن
بپردازیم ، تولید عسل را در سطح کشور پرورش دهیم ، با عسل تقلبی مبارزه کنیم و موارد منع مصرف آن
را پیدا نماییم ، آیا به طب ساده ، به اقتصاد کشور و به تعمیق تعالیم اسلامی کمک نکرده ایم ؟
خوشبختانه تحقیق در این مورد هم جالب و هم کم هزینه است . نیازی هم به کمک های خارجی نداشته و یا
کمتر دارد . امید است متخصصین امور پزشکی ، داروسازان و محققین کشورمان هم در کنار کاوشها و
تحقیقات خود خواص طبی عسل را مد نظر قرار داده تا عسل بتواند جایگاه واقعی خود را در بین سایر
محصولات غذایی پیدا کند .
تاریخچه عسل ?
بدون شک در ابتدا عسل باعث شده است که توجه انسان به سمت زنبور عسل جلب شود . قدیمی ترین اثر
تاریخی که به برداشت عسل توسط انسان تعبیر شده است مربوط به هفت هزار سال قبل از میلاد است
که در اسپانیا مشاهده گردیده است . این اثر شامل قیافه حک شده یک انسان بر سنگ است که نرد بانی را
برای رسیدن به محلی کلنی به کاربرده و ظرفی برای قراردادن شان های پر از عسل به کمر دارد . در
NiazeMarkazi
حالی که زنبورداران عسل کارگر در اطراف سر او به پرواز در آمده اند . یک اثر نقاشی که از روزگاری بعد
از مورد بالا حکایت دارد ، از آفریقا بدست آمده و نشان می دهد که فردی همان عمل را انجام می دهد ، با
این تفاوت که او برای دور کردن زنبورداران از دود استفاده می کند .
باستان شناسها حکایت می کنند که قبایل بدوی با جمع آوری عسل آشنا بوده اند . عده ای در برداشت عسل
از وسایل دود کننده استفاده می کرده اند و عده ای برای داشتن عسل از لانه هایی که در صخره های تیز و
مرتفع سنگی و در دره های عمیق قرار گرفته اند جان خود را به خطر انداخته اند . در بعضی از قبایل
افرادی به طور منظم تنه تو خالی درختان را بررسی و برای برداشت عسل علامت گذاری می کردند .
به نظر می رسد که این نشانه گذاری بیانگر این مطلب بوده است که این درختان مالکیت عام نداشته و
همه نمی توانستند از آن استفاده کنند .
عسل در زندگی روحانی ، اجتماعی و اقتصادی مصریان باستان نقش مهمی بازی می کرده است . از
حکاکیهای بجا مانده در پرستشگاه ها و دخمه های مردگان چنین بر می آید که عسل در آن روزگار اهمیت
ملی زیاد داشته است ، در پاپیروس ها به اهمیت دارویی عسل اشاره شده است و در بیشتر داروها مقداری
شیر و عسل به کار می رفته است ، مصریان قدیم از نوعی کوشاب که از جو ، عسل و گندم تهیه می شده
است به مقدار زیاد استفاده می کردند ، زیرا الکل در دسترس آنها نبود . کتاب مذهبی یهودیان از سرزمین
موعود چنین یاد می کند که در آن نهرهایی از عسل و شیر جاری است . در کتاب انجیل مسیحیان از عسل
به عنوان مظهر فراوانی و نعمت یاد شده و در طومار بحرالمیت نیز از عسل نام برده شده ولی از زنبور
داری اثری نیست .
در یونان باستان نیز عسل یکی از هدایای گرانبهای طبیعت انگاشته می شد . یونانیان تصور می کردند که
خدایان چون خوراک بهشتی می خورند فناناپذیر و ابدی گشته اند . آنها تصور می کردند عسل یکی از اجزای
مهم این خوراک بهشتی است .
بنیان و طبیعت عسل ?
عسل بیشر در شمار در شمار فرآورده های کشاورزی مانند ذرت ، سیب زمینی و غیر و شناخته شده است
و بیشتر اوقات بهره برداری از زنبور عسل برای تولید عسل همزمان با گردش کار کشاورزی انجام می گیرد
.
عسل یک هدیه رایگان طبیعت به انسانهاست که می توانند از آن بهر ه مند شوند . همچنین نشانه بار خیزی
خاک و زمین است . یک منطقه بدون عسل بزودی برای کشاورزی بی بهره و نازا خواهد شد و بالعکس در
سرزمینی که زنبورداران عسل را یابند همواره خیر و برکت و افزایش باروری و بار خیزی درختان ، گلها ،
میوه ها و کشتزارها به همراه آورده و آن سرزمین میهماندار میهمانان زیادی خواهد شد ؛ موفق الدین
ابولعباس الکواشی موصلی مفسر قرآن می فرماید :
NiazeMarkazi
عسل فرستاده ( مائده ) آسمانی است که در بعضی نقاط زمین گسترده شده و پایدار گشته است .
زنبورداران عسل آنرا می نوشند و به کندو می آورند و آن را در داخل سلولهای مومی شکل که از قبل آماده
کرده اند ذخیره می نمایند . بنابراین چنین نیست که برخی می پندارند که عسل در شکم زنبور عسل درست
شده و این چیزی است که قرآن کریم در سوره نحل ( زنبور عسل ) آیه های ?? و ?? صریحا روی آن تاکید
کرده است .
مراحل ساختن عسل ?
معده زنبور عسل ?
این حشره با تمام کوچکی اش دو معده دارد ، شهد گلهای مکیده شده وارد معده اول می شود که بوسیله
دریچه ای به معده دوم مربوط است . معده دوم عملیات گوارشی را انجام می دهد .
معده اول را کیسه عسلی یا چینه دان می گویند کلیه مراحل تبدیل شهد به عسل در این معده انجام گرفته و
عسل رسیده و آماده شده از طریق خرطوم زنبور به سلولهای مومی شکل ریخته می شود . کیسه عسلی
به وسیله دریچه ای به معده دوم ( معده اصلی ) منتهی می شود زنبور عسل در صورت لزوم جهت تغذیه
خویش با اندک فشار بوسیله ماهیچه های اطرافش دریچه را باز می کند و از این طریق عسل مورد نیاز
زنبور وارد معده اصلی شده و صرف تغذیه آن می شود و سایر عملیات از جمله گوارش و دفع مدفوع
مربوط به این معده می باشد .
بعضی از افراد فکر می کنند که عسل مدفوع یا فضولات زنبور عسل است در صورتیکه کاملا اشتباه است
مدفوع زنبور عسل ماده ای است آجری رنگ تا قهوه ای که عموما خارج از کندو دفع می شود و به هیچ وجه
قابل استفاده نمی باشد در صورتیکه عسل محصول داخلی کندو و یک ماده غذایی بوده و با مدفوع زنبور
قابل مقایسه نیست . بنابراین عسل نه تنها مدفوع زنبور نیست بلکه هیچ رابطه ای بین عسل و مدفوع زنبور
وجود نداشته و ندارد .
به هر حال باید دانست که عسل ماده حیات بخشی است که از مواد بی شمار زنده گل و گیاه ترکیب یافته
است نه از فضولات گل یا زنبور .
در قرآن مجید سوره مبارک نحل که در شان زنبور عسل نازل شده و آن موهبتی است که پروردگار توانا
آنرا در گلهای گیاهان به ودیعه نهاده است . برای اینکه دانشمندان پی به دستگاه آفرینش برند به زنبور عسل
داده شده است که آنرا از شیره گلها و برگها گرفته و عسل که حاوی نیکنوش های گوناگون به رنگ های
مختلف است بسازد . اسرار ساختمان و نحوه عمل آن با وجود پیشرفت های علمی هنوز بر زیست شناسان
و دانشمندان دیگر پنهان مانده و فقط می دانند که :
NiazeMarkazi
زنبور عسل پس از مکیدن شیره گلها و گیاهان به وسیله خرطوم خویش آنرا به کیسه عسلی که در شکم
است برده و پس از چند عمل شیمیایی شناخته و نا شناخته آنرا به مایعی خوشبو و خوش طعم ، شیرین ،
مقوی ، نشاط آور و نیکو حضال تبدیل کرده و در سلولهای مومی شکل که از قبل ساخته است ذخیره می
نماید .
برای تهیه یک کیلوگرم از این شهد گوارا زنبور ناگزیر است ??? تا ??? هزار بار شهد حمل کند وبرای فراهم
نمودن آن ده میلیون گل را بازدید کرده و از آنها شهد ( انگبین ) تهیه نماید و مسافتی معادل هفت بار دور
زمین پرواز کند . شهدی که بدین طریق فراهم می شود ?? تا ?? درصد آب است و زنبورداران عسل باید
میزان آب آنرا به ?? الی ?? درصد برسانند تا عسل آماده شده بدست آید .
برای تغلیظ نمودن آن زنبورداران عسل مجبور هستند شهدی را که روز به کندو حمل کرده و درون سلولهای
شان ذخیره نموده اند شب هنگام مجددا از داخل شان ها مکیده و وارد کیسه عسلی خود می نمایند در آنجا
کمی از آب آنرا جذب و موادی از قبیل هورمون ها و آنزیم ها به آن اضافه می نمایند و بعد داخل حجره ها
می ریزند .
این عمل توسط سایر زنبورها تکرار می شود و مقداری از آب آنهم در مجاورت هوای کندو که از بال زدن
زنبورها ایجاد می شود تبخیر شده و در پایان مواد دیگری از قبیل اسید های آلی و مواد ضد عفونی کننده به
آن اضافه می نمایند . عمل تغلیظ آنقدر ادامه می یابد تا عسل به غلظت طبیعی خود برسد ، آنگاه آنرا در
داخل سلولها ذخیره می کنند و درب آنرا با موم می پوشانند بدین ترتیب عسل انبار شده می تواند برای
مدت طولانی نگهداری شود .
عسل یک واژه عربی است که به فارسی آن را انگبین می گویند و آن عبارت است از ماده شیرینی که
توسط زنبوران عسل از شهد گلهای گیاهان جمع آوری شده و پس از تغییرات لازم در سلولهاس مومی
شانهای کندو ذخیره می گردد.

بـازار مناسب عسل ، سبب سودجویی عده ای در عـرضه عسل تقلبی شده است .

دکتر اورنگ عیوض زاده ، متخصص تغذیه گفت : مصرف عسل تقلبی یا غیرطبیعی که از شربت قند یا شکر تهیه می شود ، به علت داشتن قند مصنوعی برای سلامتی افراد بویژه دیابتی ها مضر است .

مدیر عامل کارخانه بسته بندی عسل در طالقان گفت: عمل کریستاله شدن یا شکرک زدن عسل نشانه خالص بودن آن است.

عباسی افزود: عسل طبیعی در دمای کمتر از منهای پنج و بیش از ?? درجه سانتیگراد شکرک هایی به شکل روغن نباتی جامد می زند.

فتاح پور از زنبورداران وفروشندگان عسل در هشتگرد گفت : اگر یک قاشق عسل را در آب سرد هم بزنیم ،چنانچه حل شد عسل تقلبی و در غیر اینصورت نشانه خالص بودن عسل است.

عسل ماده غذایی با ارزش است که به سبب داشتن خواص درمانی ،از دیرباز مورد توجه بشر بوده است.

عسل حاوی انواع ویتامین ها همچون ویتامین AوC, K, B2, B4 ,B6،پروتئین،املاح و آنزیم هاست .

این ماده غذایی در درمان بسیاری از امراض مانند ناراحتی های پوستی از قبیل زخمها و سوختگی ها و بیماری های دستگاه تنفسی و عفونت های ناحیه حلق مفید است.

رسول اکبریان فروشنده عسل در طالقان گفت/ رنگ عسل بسته به گیاهی که زنبور از شهد آن تغذیه می کند ، است .

بطور مثال عسل آویشن تیره و عسل گشنیز شفاف و بیرنگ است .

?? درصد عسل تولید شده در ساوجبلاغ را عسل آویشن تشکیل می دهد.

در این شهرستان بویژه ارتفاعات طالقان ،سالیانه ??? تن عسل از ?? هزار و ??? کلنی زنبور عسل برداشت می شود.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی صنعت غذای ساوجبلاغ با بیان اینکه تنها روش قطعی برای تشخیص عسل خالص و مصنوعی سنجش میزان ساکاروز موجود عسل در آزمایشگاه است ، گفت : میزان ساکاروز در عسل مصنوعی بیش از چهار درصد است.

بهترین شرایط برای نگهداری عسل ،جای خشک و دمای بین ? تا ?? درجه سانتی گراد است.

عسل را در ظروف شیشه ای و پلاستیکی نگهدارید ، نگهداری عسل در ظروف فلزی سبب عوض شدن طعم و مزه عسل در مدت زمان کوتاهی می شود.

فرمول ها ی درمانی عسل:

نصف لیوان عسل ،یک لیوان شیر داغ و یک قاشق پودر پوست موز را خوب مخلوط کرده و به مدت یک ماه صبح و شب آن را میل نمایند.برای ضد عفونی و جلوگیری از توسعه زخم های چرکین مفید است.    سوختگی ها   عسل به علت دارا بودن ساختار رزینیه(صمغی) در درمان سوختگی و اگزما بسیار مفید است چون با مالیدن آن به محل سوختگی مانع رسیدن هوا به پوست شدها از شدت در کاسته و از تاول زدن آن جلو گیری کیند و در نتیجه محل سوختگی سریع تر بهبود می یابد. التیام زخم بوسیله عسل بدون جای زخم بر روی پوست است. _ عسل خالص را روی زخم ها مالیده و با آب ولرم بشویید این عمل را روزانه  دو تا سه مرتبهانجام دهید. امام کاظم(ع)می فر مایند: عسل را با سیاه  دانه بیا میزید و بگذارید فرد تب دار  از این مخلوط لذیذ سه انگشت به دهان گذارد رنج تب از جانش فرو می ریزد. _ مخلوط یک قاشق عسل، یک لیوان آب ولرم و یک قاشق آب لیمو ترش( قبل از هر وعده غذا) _مخلوط یک قاشق عسل، یک لیوان شیر ولرم( قبل از هر وعده غذا) _عسل ضدرطوبت است مخصوصاٌ رطوبت بدن را به خود جذب می کند. کسی که می خواهد در زمستان زکام نشود باید روز ی سه قاشق غذا خوری عسل بخورد. گلو درد و انواع سرفه   عسل بهترین درمان برای گلو درد است و برای معالجه سختی عمل بلغ، خشکی گلو و درمان سرفه های زیاد هم توصیه می شود و می تواند لیزلبه های بلغمی(اخلاط) را جذب و از عمق بدن بیرون بیاورد. هیپوکرات فیلسوف و  پزشک یونانی عسل گرم شده را برای جلوگیری از سرفه های تند و سر کش (سیاه سرفه) درون گلو و حنجره توصیه میکند تا چرک های گلو پاک شود. استولته لوزه های چرکین را با عسل بهبود بخشیده به عقیده ی وی ظرف دو هفته مصرف روزانه آن باسیل های چرک نابود خواهند شد. _ به مدت دو هفته، هر روز سه بار و در هر نوبت 4 قاشق چایخوری عسل را به آرامی میل کنید همراه با داروهای تجویز شده توسط پزشک، باعث بهبودی سریع تر بیمار می شود. در این تجویز عسل با آن آنتی بیوتیک هایی که دارد در از بین بردن عوامل میکروبی عفونت زا به اثرات داروهای تجویز شده کمک می کند همچنین عسل باعث بیشتر شدن خروج اخلاط و سرعت بهبود می شود. ضمناٌ مواد غذایی فراوان موجود در عسل مقاومت بدن را در مقابل آثار تخریبی میکروب ها و ویروس ها بالا می برد. _ مصرف عسل به تنهایی، به مقدار 3 قاشق مربا خوری در 3 نوبت از روز به مدت یک ماه، یک عمل اطمینان بخش برای تقویت بدن شما پس از بیماری محسوب مس شود. _یک قاشق غذا خوری عسل را در یک لیوان آب پرتغال یا لیمو ترش حل کرده سه نوبت در روز بنو شید. این نوشیدنی به علت دربر داشتن مقداری آنتی بیوتیک، مقادیر زیاد ویتامین ث ، سایر ویتامین ها و مواد معدنی به عنوان مکمل دارو های تجویز شده توسط پزشک برای تسریع درمان اثر بخش است. _ یک قاشق غذا خوری عسل را درد یک لیوان آب هندوانه حل کرده پس از صبحانه، ناهار و شام به مدت یک هفته بنوشید خلط آور بوده و برای درمان سینه درد ، سرفه و سنگ کلیه مفید است. گرفتگی صدا عسل بهترین دوست مداحان و قاریان وخوانندگان و اصحاب صوت و صدا بوده و به صورت زیر قابل مصرف است. یک قاشق عسل را در یک لیوان آب گرم حل کرده و فردی که صدایش گرفته صبح ناشتا جرعه جرعه میل کند. _ 5 تا 10 قاشق غذا خوری عسل در چند وعده به تب دار  داه شود.

(امت اسلامی به مهدی مهر می ورزند و به سویش پناه می برند انچنان که زنبوران عسل به سوی ملکه خود پناه می برد).   (مومن مثل زنبور عسل است که اگر می خورد پاک می خورد ، اگر تولید می کند  تولید پاک میکند و اگر بر شاخه ایی نازک یا پوسیده می نشیند آنرا نمی شکند.)در این سخن مومن به زنبور عسل تشبیه شده است که در حالات گوناگون موجودی مفید، حسابگر ودر مصرف انتخابگری دقیق و پاکیزه جو است دارای تولید پاک  و انرژی زا با خاصیت غذایی و دارویی است. در محیط زیست پیرامون خود خرابی و فسا ایجاد نکرده یعنی ضمن اسنفاده از طبیعت اثر تخریبی در ان ندارد بلکه موجب تلقیح و تکثیر گلها میشود. همه چیز  مومن سود آور، سود مند و مفید است. ­­_عسل شفای هر دردی هست. خوردن عسل ناشتا بلغم را دفع، سودا را بر طرف و ذهن را صاف میکند. _مصرف عسل به قصد شفایی که خداوند در قرآن فرموده از خطر ابتلا به بسیاری  از امراض جلو گیری میکند. _عسل نوشیدنی است که به قدرت حافظه کمک کرده و حافظه را زیاد می کند. _عسل هزلر و یک خاصیت دارد و هزار و یک درد را شفا میدهد. _ خوردن عسل،استعمال بوی خوش  و سوارکاری و نگریستن به سبزه نشاط آور است. _ بهترین نوشیدنی ها عسل است که به قلب نشاط بخشیده، سینه راگرم کرده و به قوه حافظهمی دهد. _ هر کس   می خواهد شفا پیدا کند، باید عسل را با آب باران مخلوط کرده و  ناشتا بنوشد. _ خداوند تعالی در عسل برکت فرستاده است و آن دوای جمیع درد هاست. _عسل مایعی است که به تقویت قوه حافظه کمک می کند، هر کس که می خواهد حافظه ایی قوی داشته باشد باید عسل بخورد. _هرگز از خوردن عسل امتناع نکنید. _انس بن مالک از پیامبر(ص) نقل می کند و قتی یک بیماری که ظاهرا تنگی نفس(آسم) داشت نزد پیامبر شکایت کرد حضرت فرمود: مقدار کمی سیاه دانه در کف دست بریز و آن را با آب و عسل میل کن او چنین کرد و بهبودی یافت. _نقل است ابو سعید خدری نزد پیامبر (ص) آمد و عرض کرد: برادرم دچار اسهال و شکم روش شده است. پیامبر(ص) فرمود به او عسل بنو شان . او به برادرش عسل نوشانید پس از مدتی عرض کرد  به او عسل نوشانیدم اسهالش خوب نشد. حضرت باز هم فرمود: به او عسل بنوشان. سه بار چنی کرد بار چهارم فرمود: به او عسل بنوشان . عرض داشت به او عیل دادم جزء بر اسهالش نیفزود!حضرت فرمود: خداوند در کلام خود صادق است شکم برادر تو صدق ناپذیر است  و دروغ می گوید. حضرت خود به او عسل نوشانید و بهبود یافت.  _هر کس  با توجه به آنچه  که در قرآن در مورد قدرت شفا دهندگی عسل ذکر شده هر ماه یک نوبت عسل تناول نماید از هفتاد  و هفت بیماری در امان است.  حضرت علی(ع)     _از هر دانشی بهترین آنرا فرا گیرید زنبور عسل از هر گلی بهترینش را می خورد  و دو تولید ارزشمند دارد. یکی عسل که شفا بخش مردم است و دیگری موم که با آن شمع می سازند و از روشنایی آن استفاده می کنند. _در روایتی مشابه در مورد حالات عرفانی و مناجات  اصحاب با وفای امام حسین (ع) در شب عاشورا نیز چنین تعبیر شده است: شب عاشورا برای اصحاب حسین (ع) صدای ناله ای همچون پرواز زنبوران عسل بود در حالی که گاهی در سجده، گاهی در رکوع، گاهی نشسته و گاهی در حال قیام بودند. _روزی حضرت محمد (ص) و امیر مومنان علی (ع) در میان نخلستان ها نشسته بودند که زنبور عسلی شروع کرد دور پیغمبر اکرم(ص) چرخیدن. پیغمبر (ص)فرمود: این زنبور امروز  ما را مهمان کرده می گوید یک مقدار عسل در فلان محل گذاشته ام امیر مومنان را بفرستید تا آن را از آن محل بیاورد. امیر مومنان (ع)بلند شد و عسل را از آن محل آورد. حضرت فرمود: ای زنبور غذای شما که از شکوفه گل تلخ است به چه علتی آن شکوفه به عسل شیرین تبدیل می شود؟ زنبور گفت : یا رسول ال... شیرینی این عسل از برکت ذکر وجود مقدس شما و آل شماست. چون هر وقت مقداری از شکوفه استفاده می کنیم همان لحظه به ما الهام می شود  که سه بار بر شما صلوات بفرستیم. به برکت صلوات بر شما عسل ما شیرین می شود _در روایت دیگری می فرمایند : پیروان ما همچون زنبور عسل هستند که اگر مردم از باطن ما خبر داشتند  از آنها بهتر استفاده می بردند (یا اگراز میزان و نفوذ آنها در دلها با خبر بودند از شدت دشمنی، کینه و حسادت آنان را نابود می کردند .) در اینجا نیز پیروان اهل بیت به زنبورعسل،نمادی زیبا و عبرت انگیز تشبیه شده اند. _سه چسز حافظه را زیاد می کند:قرائت قرآن،عسل و لبنیات. _ خوردن عسل با کندر و آّب سرد حرارت صفرا را فرو می نشاند طعام را هضم می کند و اخلاطی که در فم معده است می گذارد و تب را بر طرف می کند. _عسل دوای هر دردی است و حافظه کمک می کند.