دانشجوی ایرانی دانشگاه «گوئلف» کانادا برای نخستین بار با بررسی علمی نیازهای غذایی زنبورهای عسل موفق به تولید جیره غذایی جدیدی برای زنبورها شد که می‌تواند به عنوان جایگزینی مناسب برای گرده گل‌ها در فصول نامساعد سال به کار رود.

عبدالرضا صفاری، دانشجوی دکتری دانشکده بیولوژی محیط زیست دانشگاه «گوئلف» (Guelph) کانادا و مخترع جیره غذایی جدید زنبورهای عسل در گفت‌وگویی تلفنی با خبرنگار «پژوهشی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با اشاره به ضرورت استفاده از غذای ویژه زنبورها با توجه به محدودیت دسترسی به شهد طبیعی گل در فصول مختلف سال اظهار داشت: از بدو ایجاد زنبورداری بشر به دنبال جایگزینی برای شهد گلها بوده و از ترکیباتی نظیر پودر شیر، سویا و حتی تخم مرغ بدین منظور استفاده شده ولی تاکنون بررسی علمی جامعی درباره نیازهای تغذیه‌یی زنبورهای عسل در دوره‌های مختلف زندگی، ترکیب درصد مواد مختلف گرده و هم‌چنین عوامل موثر در جذب زنبورها به سوی گرده‌ گلها انجام نشده بود.

وی خاطرنشان کرد: فرمولاسیون ابداعی که حاصل سال‌ها مطالعه و آزمایش در زمان تحصیل و تحقیق در دانشگاه‌های ایران و کاناداست، بر پایه پژوهش‌ها و آزمایشات علمی تهیه شده و بر اساس تست‌های انجام شده از نظر طعم کاملا مورد پسند زنبورهای عسل که در انتخاب غذا بسیار حساس و مشکل‌پسند هستند قرار گرفته است به طوری که آن را به برخی گرده‌ها نظیر گرده گل پنبه نیز ترجیح می‌دهند. از سوی دیگر، جیره غذایی ابداعی می‌تواند تمامی تمام پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و سایر ریزمغذی‌های مورد نیاز زنبورهای عسل را در دوره‌های مختلف زندگی آنها به خوبی تامین کند.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه با اشاره به این که نتایج موفقیت‌آمیز ساخت این جیره غذایی جدید اولین بار در ماه مارس گذشته طی مقاله‌ای در نشریه علمی تخصصی «American Bee Journal» گزارش شده، تصریح کرد: انتشار این مقاله بازتاب بسیار وسیعی در بین فعالان صنعت زنبورداری در آمریکا و کانادا داشت به طوری که یک شرکت کانادایی در زمینه تولید انبوه این محصول سرمایه‌گذاری کرد. این شرکت تاکنون سفارش‌های فراوانی را برای جیره غذایی تهیه شده از زنبورداران آمریکا، کانادا و حتی استرالیا دریافت کرده به طوری که تصمیم دارد کارخانه ویژه‌ای را به تولید این محصول اختصاص دهد. زنبورداران منطقه «انتاریو» کانادا هم نسبت به مصرف این جیره غذایی ابراز علاقه کرده‌اند و در کالیفرنیا هم که ایالت بسیار ثروتمندی است و زنبورداران هم با مشکل دسترسی به گروه طبیعی مواجه‌اند، استقبال خوبی از این محصول شده است.

این پژوهشگر 46 ساله ایرانی درباره پیشینه‌ی تحصیلی و تحقیقات خود در این زمینه به ایسنا گفت: من از زمان تحصیلات لیسانس و فوق لیسانس خود در دانشگاه کشاورزی «پنجاو» و دانشکده دامپزشکی دانشگاه «بنگلور» هند به تحقیق در زمینه‌ زنبورداری و به ویژه تغذیه‌ زنبورها علاقه‌مند بودم و در سال 1370 که به عنوان عضو هیات علمی به دانشکده‌ی کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد رفتم، پیشنهاد کردم که تعدادی کندو تهیه شود.

پیگیری‌ها و تحقیقات من که با تعداد 15 کندو آغاز شد، پس از چند سال به ایجاد رشته زنبورداری و ارائه 2 واحد درس زنبورداری در دانشکده‌ی کشاورزی دانشگاه فردوسی منجر شد.

وی افزود: در آن زمان با توجه به علایق تحقیقاتی که از دوران تحصیل در هند داشتم و مشاهده مشکلات طاقت‌فرسای زنبورداران کشور که به دلیل کوتاه بودن دوران گل‌دهی ناچار به مهاجرت و انتقال مداوم کندوها هستند تحقیقات خود را برای تولید نوعی جیره‌ غذایی ویژه‌ زنبورها که بتواند با جلب علاقه زنبورها جایگزین گرده‌های طبیعی شود، آغاز کردم. حدود پنج سال بعد تصمیم گرفتم جهت ادامه تحصیل و پیگیری بهتر این تحقیقات به کانادا بروم و از آنجا که به دلیل محدودیت‌های سنی موفق به دریافت بورس تحصیلی نشدم به صورت مرخصی بدون حقوق و با هزینه شخصی به کانادا آمدم.

صفاری خاطرنشان کرد: در اینجا هم ابتدا کسی به تحقیقات من توجه نکرد و برای آنها قابل باور نبود که محققی از آن سوی دنیا بیاید و چنین فرمولاسیونی برای تغذیه زنبورها ارائه کند ولی با چاپ مقاله، توجه محافل علمی و صنعتی زنبورداری به این جیره غذایی جلب شد.

وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به این که در فرمولاسیون ابداعی از ترکیبات مرسوم نظیر سویا، گرده گل یا هیچ‌گونه مواد غیر طبیعی استفاده نشده است، درباره تغذیه زنبورها با آن به ایسنا گفت: تغذیه زنبورهای عسل معمولا از اواسط اسفندماه شروع می‌شود که با توجه به پایین بودن نسبی دما معمولا این جیره را با شیره مخلوط کرده و به صورت خمیری شیرین در داخل کندو قرار می‌دهند. این خمیر شیرین به صورت بسته‌بندی شده قابل عرضه است. در تابستان و اوایل پاییز هم می‌توان این جیره غذایی را به صورت پودر در داخل ظرف‌هایی در محوطه محل نگهداری زنبورها قرار داد.

این پژوهشگر موفق ایرانی در ادامه با بیان اینکه با وجود موقعیت مناسب علمی و اقتصادی اقامت در کانادا ترجیح می‌دهد به کشور بازگردد، گفت: با این که تمام شرایط برای ماندن و ادامه فعالیت‌های من در کانادا مهیا بوده و هیچ مشکلی از نظر اقامت در اینجا ندارم، مایلم به کشور خودم برگردم با این حال ظاهرا به دلیل طولانی شدن مرخصی دانشگاه فردوسی با ادامه فعالیت من در آن دانشگاه مشکل دارد.

وی در پایان خواهان آن شد که دانشگاه‌های کشور همکاری و مساعدت بیشتری با دانش‌آموختگانی که مایلند به کشور برگردند، داشته باشند.